Por favor, use este identificador para citar o enlazar este ítem: http://hdl.handle.net/20.500.12238/14
I. Descripción externa
Biblioteca: Madrid, Biblioteca Nacional de España
Signatura: Mss. 19195
Datacion: s. XV
Soporte: Pergamino
Formato: 290 x 210 mm
Foliación: 508 ff. Foliación antigua en tinta y moderna en lápiz
Mise en page: Hasta f. 149 texto a una columna
Escritura: Capitales en rojo y azul. Títulos en rojo. Decoración en rojo y azul en los márgenes
Encuadernación / Título: Título del tejuelo: Roderic. Hist. Gotic. Cassiod. Hist. Eccles. F. Thom. Utilit. De. Apib. Vit. S. Joann. Elemosin.
Iluminación: No
Incipit: f. 1: Serenissimo et invicto et semp[er] augusto d[omi]no suo Fernando dei gra[tia] regi Castellae ...
Explicit: f. 508: cum quo est Patri una cum sancto Spiritu gloria et honor et imperium, nunc et semper in saecula saeculorum ... Johannes vocatur a Christo benedicatur ... fr. de Toleto. Amen Salamantica
Copia digital: http://bdh-rd.bne.es/viewer.vm?id=0000198956&page=1
URI: http://hdl.handle.net/20.500.12238/14
II. Descripción interna
Contenido general: 1. ff. 3-149v: Rodericus Toletanus: Historia de rebus Hispaniae. Inc.: Ut veritas Genesis attestatur quam Moyses scripsit
2. ff. 150-178v: Jacobus de Cessolis: Incipit prologus super ludo schaquorum de moribus et officiis nobilium. Inc.: Multorum fratrum ordinis nostri... Incipit tabula (ff. 178v-180v)
3. ff 181-330: Magnus Aurelius Cassiodorus: Historia ecclesiastica: In hoc corpore continentur ystorie ecclessiastice ... Incipit prephatio Cassiodori senatoris
4. ff. 331-482: Thomas Cantimpratensis: Incipit prologus in libro qui dicitur bonum utile de apibus, quem fecit frater Thomas de ordine ppraedicatorem: Inc.: Reverendo in Christo patri fratri Humberto
5. ff. 482: 508: Leontius Neapolitanus: Incipit vita Sancti Iohannis Elemosinarii. Inc.: Cogitante ac diu tacite solliciteque me considerante
Autor: Jacobus de Cessolis (fl. 1288-1322) / Jacopo da Cessole / Jacobo de Cessolis
Thomas Cantimpratensis (1201-1272) / Thomas de Cantimpré / Tomás de Cantimpré
Adscripción del autor: OP (Jacobo de Cessolis)
OP (Tomás de Cantimpré)
Título: Libellus de moribus hominum et de officiis nobilium super ludo scaccorum (Jacobo de Cessolis)
Bonum universale de apibus (Tomás de Cantimpré)
Género: Exempla
Tratado moral
Fecha de composición de la obra: c. 1300 (Liber de ludo scaccorum) / c. 1259 (Liber de apibus)
Otros testimonios hispánicos: 1. Madrid, BNE, mss. 9526 (Liber de ludo scaccorum)
2. Tarragona, BPE, ms. 108 (Liber de ludo scaccorum)
3. El Escorial, Biblioteca del Real Monasterio, P III 8 (Liber de ludo scaccorum)
4. Madrid, BNE, mss. 8819 (Liber de ludo scaccorum)
5. Madrid, BNE, mss. 8919 (Liber de ludo scaccorum)
6. Madrid, BNE, Vitr. 25-6 (Liber de ludo scaccorum, versión abreviada)
7. Morella, Archivo Histórico de la Arciprestal Basílica de San María la Mayor, 2 (Liber de ludo scaccorum)
8. Sevilla, Biblioteca Capitular y Colombina, 5-5-7 (Liber de ludo scaccorum, fragmentos)
9. Sevilla, Biblioteca Capitular y Colombina, 7-2-33 (Liber de ludo scaccorum)
10. Sevilla, Biblioteca Capitular y Colombina, 7-4-4 (Liber de ludo scaccorum)
11. Zaragoza, Archivo-Biblioteca Capitular de la Seo, 1269 (Liber de ludo scaccorum)
12. Oviedo, Biblioteca Capitular, ms. 15 (Liber de apibus)
Otros testimonios extranjeros: 1. Cambridge (USA), Harvard University, Houghton Library, Typ 154 (Liber de ludo scaccorum)
2. London, British Library, Additional, 15685 (Liber de ludo scaccorum)
3. New York, Morgan Library, M.891 (Liber de ludo scaccorum)
4. Oxford, Balliol College Library, 453 (Liber de ludo scaccorum)
5. Paris, Bibliothèque Mazarine, 986 (Liber de ludo scaccorum)
6. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 6705 (Liber de ludo scaccorum)
7. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 6706 (Liber de ludo scaccorum)
8. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 6707 (Liber de ludo scaccorum)
9. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Barberini Latini, 366 (Liber de ludo scaccorum)
10. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Palatini latini, 961 (Liber de ludo scaccorum)
11. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reginensi latini, 430 (Liber de ludo scaccorum)
59. Leuven, Universiteitsbibliotheek, G 230 (Liber de apibus)
60. Mainz, Gutenberg-Bibliothek, 124 (Liber de apibus)
61. Melk, Stiftsbibliothek, 276 (Liber de apibus)
62. Metz, Bibliothèque municipale, 276 (Liber de apibus)
63. München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 3054 (Liber de apibus)
64. München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 4693 (Liber de apibus)
65. München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 7000 (Liber de apibus)
66. München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 18430 (Liber de apibus)
67. Münster, Universitätsbibliothek, 256 (Liber de apibus)
68. Münster, Universitätsbibliothek, 335 (Liber de apibus)
85. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 14628 (Liber de apibus)
76. Paris, Bibliothèque interuniversitaire de la Sorbonne, 1232 (Liber de apibus)
69. Münster, Universitätsbibliothek, 452 (Liber de apibus)
70. Namur, Musée provincial des Arts anciens du Namurois, 14 B (Liber de apibus)
71. Namur, Musée provincial des Arts anciens du Namurois, 73 A (Liber de apibus)
72. Namur, Musée provincial des Arts anciens du Namurois, 110 B (Liber de apibus)
73. Napoli, Biblioteca nazionale "Vittorio Emanuele III", VIII B 24 (Liber de apibus)
74. Osnabrück, Gymnasium Carolinum, 31 (Liber de apibus)
77. Paris, Bibliothèque Mazarine, 860 (Liber de apibus)
78. Paris, Bibliothèque nationale de France, Arsenal, 535 (Liber de apibus)
79. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 3309 (Liber de apibus)
86. Praha, Knihovna národního muzea, 469 (Liber de apibus)
80. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 3310 (Liber de apibus)
81. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 3585 (Liber de apibus)
82. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 3386 (Liber de apibus)
83. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 13486 (Liber de apibus)
84. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 14535 (Liber de apibus)
101. Troyes, Bibliothèque municipale, 560 (Liber de apibus)
87. Praha, Knihovna národního muzea, 1609 (Liber de apibus)
88. Praha, Národní knihovna České republiky, XII.B.2 (Liber de apibus)
89. Praha, Národní knihovna České republiky, XII.F.3 (Liber de apibus)
90. Reims, Bibliothèque municipale, 1372 (Liber de apibus)
91. Saint-Omer, Bibliothèque municipale, 105 (Liber de apibus)
92. Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 988 (Liber de apibus)
93. Strasbourg, Archives départementales du Bas-Rhin, H 2187 (Liber de apibus)
94. Tongerlo, Norbertijnenabdij, Inv. Nr. 152 / 20 C 17 (Liber de apibus)
111. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 3761 (Liber de apibus)
102. Tübingen, Universitätsbibliothek, M c 116 (Liber de apibus)
95. Trier, Stadtbibliothek, 671 (Liber de apibus)
96. Trier, Stadtbibliothek, 692 (Liber de apibus)
97. Trier, Stadtbibliothek, 724 (Liber de apibus)
98. Trier, Stadtbibliothek, 737 (Liber de apibus)
99. Trier, Stadtbibliothek, 748 (Liber de apibus)
100. Trier, Stadtbibliothek, 1058 (Liber de apibus)
103. Uppsala, Carolinabiblioteket, C 38 (Liber de apibus)
104. Uppsala, Carolinabiblioteket, C 173 (Liber de apibus)
105. Utrecht, Universiteitsbibliotheek, Cat. 299 (Liber de apibus)
112. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 4149 (Liber de apibus)
106. Valenciennes, Bibliothèque municipale, 234 (Liber de apibus)
107. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Barb. Lat. 666 (Liber de apibus)
108. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ross. 673 (Liber de apibus)
109. Wien, Domnikanerkonvent, 10/10 (Liber de apibus)
110. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 2843 (Liber de apibus)
12. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vaticani latini, 1042 (Liber de ludo scaccorum)
113. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 4408 (Liber de apibus)
114. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 4793 (Liber de apibus)
115. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 5308 (Liber de apibus)
116. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 14073 (Liber de apibus)
117. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 14348 (Liber de apibus)
118. Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Aug. 4° 21.1 (Liber de apibus)
119. Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Helm. 452 (Liber de apibus)
120. Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, IV F 53 (Liber de apibus)
23. Boulogne, Bibliothèque universitaire, 99 (Liber de apibus)
13. Alba Iulia, Biblioteca Batthyaneum, I 195 (Liber de apibus)
121. Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, IV F 64 (Liber de apibus)
122. Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, IV F 187 (Liber de apibus)
123. Würzburg, Universitätsbibliothek, M. ch. F. 209 (Liber de apibus)
124. Xanten, Stiftsbibliothek, 30 (Liber de apibus)
125. Zürich, Zentralbibliothek, Z V 322 (Liber de apibus)
126. Zwettl, Stiftsbibliothek, 184 (Liber de apibus)
14. Antwerpen, Stadsbibliotheek, 5 (Liber de apibus)
15. Arras, Médiathèque municipale, 746 (Liber de apibus)
16. Basel, Öffentliche Bibliothek der Universität, A XI 42 (Liber de apibus)
24. Brugge, Openbare bibliotheek, 410 (Liber de apibus)
17. Berlin, Staatsbibliothek und Preussischer Kulturbesitz, lat. fol. 366 (Liber de apibus)
18. Berlin, Staatsbibliothek und Preussischer Kulturbesitz, lat. fol. 771 (Liber de apibus)
19. Berlin, Staatsbibliothek und Preussischer Kulturbesitz, theol. lat. fol. 140 (Liber de apibus)
20. Berlin, Staatsbibliothek und Preussischer Kulturbesitz, theol. lat. qu. 76 (Liber de apibus)
21. Bologna, Biblioteca universitaria, 1674 (Liber de apibus)
22. Bonn, Universitäts- und Landesbibliothek, 363 (Liber de apibus)
25. Braunschweig, Stadtbibliothek, 10 (Liber de apibus)
26. Bruxelles, Bibliothèque royale de Belgique, 1018-1021 (Liber de apibus)
27. Bruxelles, Bibliothèque royale de Belgique, 2144 (Liber de apibus)
28. Bruxelles, Bibliothèque royale de Belgique, 4457-4458 (Liber de apibus)
29. Bruxelles, Bibliothèque royale de Belgique, 9623 (Liber de apibus)
30. Bruxelles, Bibliothèque royale de Belgique, 11488 (Liber de apibus)
31. Bruxelles, Bibliothèque royale de Belgique, II 1445 (Liber de apibus)
32. Budapest, Országos Széchényi Könyvtár, 65 (Liber de apibus)
49. Kiel, Universitätsbibliothek, Bord. 50 (Liber de apibus)
33. Cambrai, Bibliothèque municipale, 966 (Liber de apibus)
34. Cambridge, University Library, Kk III 29 (Liber de apibus)
35. Charleville-Mézières, Médiathèque Voyelles, 7 (Liber de apibus)
36. Charleville-Mézières, Médiathèque Voyelles, 181 (Liber de apibus)
37. Clermont-Ferrand, Bibliothèque communautaire et interuniversitaire, 103 (Liber de apibus)
38. Colmar, Bibliothèque municipale, 86 (Liber de apibus)
39. Darmstadt, Universitäts- und Landesbibliothek, 364 (Liber de apibus)
40. Darmstadt, Universitäts- und Landesbibliothek, 691 (Liber de apibus)
41. Dijon, Bibliothèque municipale, 236 (Liber de apibus)
42. Dole, Médiathèque, 87-91 (Liber de apibus)
50. Kiel, Universitätsbibliothek, Bord. 51 (Liber de apibus)
43. Douai, Bibliothèque municipale, 338 (Liber de apibus)
44. Douai, Bibliothèque municipale, 435 (Liber de apibus)
45. Dresden, Sächsische Landesbibliothek–Staats- und Universitätsbibliothek, B. 173 (Liber de apibus)
46. Düsseldorf, Universitäts- und Landesbibliothek, B 139 (Liber de apibus)
47. Gdańsk, Polska Akademia Nauk Biblioteka Gdańska, Mr. F. 254 (Liber de apibus)
48. Grenoble, Bibliothèque municipale, 380 (Liber de apibus)
51. København, Kongelige biblioteket, Thott 313 (Liber de apibus)
52. Lambach, Stiftsbibliothek, 34 (Liber de apibus)
53. Liège, Bibliothèque du Grand Séminaire, 6 F 23 (Liber de apibus)
54. Ljubljana, Franciskanska Knjiznica, 3859, 9.b.7 (Liber de apibus)
55. London, British Library, Additional, 10433 (Liber de apibus)
56. London, British Library, Arundel 141 (Liber de apibus)
57. London, British Library, Egerton, 839 (Liber de apibus)
58. London, British Library, Harley, 3832 (Liber de apibus)
75. Oxford, New College Library, 275 (Liber de apibus)
Incipit: f. 150: Jacobus de Cessolis: Incipit prologus super ludo schaquorum de moribus et officiis nobilium. Inc.: Multorum fratrum ordinis nostri...
f. 331: Thomas Cantimpratensis: Incipit prologus in libro qui dicitur bonum utile de apibus, quem fecit frater Thomas de ordine ppraedicatorem: Inc.: Reverendo in Christo patri fratri Humberto...
Explicit: f. 178v: ... honor et gloria per infinita saeculorum saecula amen (De ludo scaccorum)
f. 482: ... qui cum patre et spiritu vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum. Explicit de apibus (Liber de apibus)
Textos romances asociados: Liber de ludo scaccorum: traducción castellana anónima (Madrid, Palacio de Liria, Casa de Alba, 80; Nuevo York, Hispanic Society, 269); traducción catalana anónima (Barcelona, Biblioteca Universitaria y Provincial, 239; Barcelona, Aca. Sant Cugat 41; Carpentras, Bibl. Mun. 951; Girona, Biblioteca Capitular de la Catedral 58; Madrid, BNE, 921; Vaticano, BAV 4801
III. Bibliografía
Edición antigua: 1. Utrecht, N. Ketelaer et O. de Leempt, 1473 (De ludo scaccorum)
2. Wien, Johann Winterburger, 1505 (De ludo scaccorum)
3. Colonia, [Impresor de Augustinus, De fide], [ca. 1473] (Liber de apibus)
4. Colonia, [Impresor de Augustinus, De fide], [ca. 1478-1480] (Liber de apibus)
5. [ed. Nicolas Bonaspes], Paris, 1516 (Liber de apibus)
6. Liber apum aut de apibus mysticis sive de proprietatibus apum seu universale bonum, tractans de prelatu et subditis, [Paris, s. n., s. d.]
7. Thomae Cantipratani Miraculorum exemplorum mirabilium sui tempori libri duo, Douai, 1597.
8. Thomae Cantipratani, Miraculorum et exemplorum memorabilium sui temporis libri duo, [ed. G. Colvenerius], Douai, 1605.
9. Thomae Cantipratani, Bonum universale de apibus, [ed. G. Colvenerius], Douai, 1627.
Edición moderna: Koepke, Ernest, éd., Liber de moribus et officiis nobilium: Incipit solatium ludi scachorum s. regiminis ac morum hominum et officiorum virorum nobilium quorum si qui formas menti imposnerint bellun ipsum et ludi virtutem corde faciliter poterunt obtinere, Programm, Brandenburg a. d. Havel, Matthes, 1879.
Burt, Marie Anita, Jacobus de Cessolis: Libellus de moribus hominum et officiis nobilium ac popularium super ludo scachorum, Ph. D. dissertation, University of Texas, Austin, 1957.
Das Schachbuch des Jacobus de Cessolis. Codex Palatinus Latinus 961, éd. Leonard E. Boyle, Zürich, Belser (Codices e Vaticanis selecti, 74), 198.
Para el Bonum Universale de Apibus, cf. los exempla incluidos en el Thesaurus exemplorum Medii Aevi del GAHOM
Referencias bibliográficas del autor/obra: Adams, Jenny, «(Re)moving the king: ideals of civic order in Jacobus de Cessolis's Liber de Ludo scachorum», Power Play: The Literature and Politics of Chess in the Late Middle Ages, Philadelphia, University of Pennsylvania Press (The Middle Ages Series), 2006, p. 15-56.
Bataller Català, Alexandre, «Representació social i tòpic de la igualtat davant la mort a través de la figuració del joc dels escacs (De Jaume de Cèssulis i Innocenci III/Joan de Gal·les a Francesc Eiximenis i Ausiàs March)», Llengua i literatura, 9, 1998, p. 7-47.
Bataller Català, Alexandre, «Les traduccions castellanes del Liber de moribus de Jacobus de Cessulis», Actas del VIII Congreso internacional de la Asociación hispánica de literatura medieval (Santander, 22-26 de setembre de 1999), Santander, Consejéria de cultura del Gobierno de Cantabria; Año Jubilar Lebaniego; Asociación hispánica de literatura medieval, 2000, t. 1, p. 336-352.
Bataller Català, Alexandre, Les traduccions de "Liber de moribus hominum et de officiis nobilum super ludum scaccorum" de J. de Cessulis, thèse de doctorat, Universitat de València, 2001.
Bataller Català, Alexandre, «Una traducció cancelleresca: el Libre de les costumes dels hòmens e dels oficis dels nobles sobre lo joc dels escachs de Jaume de Cèssulis», Actes del Tretzè Col·loqui internacional de llengua i literatura catalanes. Universitat de Girona, 8-13 de setembre de 2003, éd. Sadurní Marti, Miriam Cabré, Francesc Feliu, Narcís Iglesias et David Prats, Girona et Barcelona, Publicacions de l'Abadia de Monteserrat, 2007, t. 3, p. 155-170
Berlioz, Jacques, «Le livre des échecs: un best-seller médiéval», L'Histoire, 243, 2000, p. 20-21.
Born, Lester Kruger, «The perfect prince: a study in thirteenth- and fourteenth-century ideals», Speculum, 3:4, 1928, p. 470-504
Cooley, Franklin D., «Two notes on the chess terms in the Book of the Duchess», Modern Language Notes, 63:1, 1948, p. 30-35.
Del Puppo, Dario, «The limits of allegory in Jacobus de Cessolis' De ludo scaccorum», Chess in the Middle Ages and Early Modern Age: A Fundamental Thought Paradigm of the Premodern World, éd. Daniel O'Sullivan, Berlin et New York, de Gruyter, 2012, p. 221-240.
Di Lorenzo, Raymond D., «The collection form and the art of memory in the Libellus super Ludo Schachorum of Jacobus de Cessolis», Mediaeval Studies, 35, 1973, p. 205-221
Heck, Roman, Miniatury wroclawskiego rekopisu Jakuba de Cessulis "Liber super ludum scacorum", Bratislava, Acta Universitatis Wratislaviensis, 23, 1964.
Hedegård, Gösta, «Jacobus de Cessolis' sources: the case of Valerius Maximus», Chess and Allegory in the Middle Ages, éd. Olle Ferm et Volker Honemann, Stockholm, Sällskapet Runica et Mediaevalia, 2005, p. 99-159
Honemann, Volker, «Der Beitrag der mittelalterlichen Schachtraktate zur Beschreibung und Deutung der menschlichen Gesellschaft», Chess and Allegory in the Middle Ages, éd. Olle Ferm et Volker Honemann, Stockholm, Sällskapet Runica et Mediaevalia, 2005, p. 37-56.
Köpke, E., Mittheilungen aus den Handschriften der Ritter-Akademie zu Brandenburg a. H., II. Iacobus de Cessolis, Programm Hr. 59, joint au Jahresbericht de 1979
Kramer, Karl-S., Bauern, Handwerker und Bürger im Schachzabelbuch: mittelalterliche Ständegliederung nach Jacobus de Cessolis, München, Deutscher Kunstverlag (Forschungshefte / Bayerisches Nationalmuseum München, 14), 1995
Marquardt, W. F., «A source for the passage on the origin of chess in Lydgate's Troy Book», Modern Language Notes, 64:2, 1949, p. 87-88.
Mehl, Jean-Michel, Jeu d'échecs et éducation au XIIIe siècle. Recherches sur le "Liber de moribus" de Jacques de Cessoles, thèse de doctorat, Université de Strasbourg, 1975.
Mehl, Jean-Michel, «L'exemplum chez Jacques de Cessoles», Le Moyen Âge, 84, 1978, p. 227-246.
Mehl, Jean-Michel, «Le combattant des soixante-quatre cases», Guerre, pouvoir et noblesse au Moyen Âge. Mélanges en l'honneur de Philippe Contamine, éd. J. Paviot et Jacques Verger, Paris, 2000, p. 495-501.
Mehl, Jean-Michel, «Justice et administration d'après le Liber de moribus de Jacques de Cessoles», Chess and Allegory in the Middle Ages, éd. Olle Ferm et Volker Honemann, Stockholm, Sällskapet Runica et Mediaevalia, 2005, p. 161-172.
Meissenburg, Egbert, «Das lateinische Schachzabelbuch des Jacobus von Cessolis, eine Bibliographie». Aus dem Antiquariat, 8, 1981, p. 337-340.
Murgia, Giulia, «"De scacherio": percorsi allegorici nel Libellus de moribus hominum di Iacopo da Cessole», Rhesis. International Journal of Linguistics, Philology and Literature, 4:2, 2014, p. 211-250.
Plessow, Oliver, «Kulturelle Angleichung und Werteuniversalismus in den Schachzabelbüchern des Mittelalters», Chess and Allegory in the Middle Ages, éd. Olle Ferm et Volker Honemann, Stockholm, Sällskapet Runica et Mediaevalia, 2005, p. 57-97.
Scolari, Antonio, «I volgarizzamenti del Libellus super ludum scaccorum (prime indagini sulla tradizione)», Studi di filologia italiana, 47, 1989, p. 31-99.
Plessow, Oliver, Volker Honemann et Mareike Temmen, Mittelalterliche Schachzabelbücher zwischen Spielsymbolik und Wertevermittlung. Der Schachtraktat des Jacobus de Cessolis im Kontext seiner spätmittelalterlichen Rezeption, Münster, Rhema (Symbolische Kommunikation und gesellschaftliche Wertesysteme. Schriftenreihe des Sonderforschungsbereichs 496, 12), 2007.
Scolari, Antonio, «I volgarizzamenti del Libellus super ludo scaccorum. La redazione A: analisi della tradizione e saggio di edizione critica», Studi di filologia italiana, 59, 2001, p. 9-78.
Berger, E., Thomae Cantipratensis "Bonum universale de apibus" quid illustrandis saeculi decimi tertii moribus conferat, Paris, Thorin, 1895.
Berlioz, Jacques, Pascal Collomb et Marie-Anne Polo de Beaulieu, «La face cachée de Thomas de Cantimpré. Compléments à une traduction française récente du Bonum universale de apibus», Archives d'histoire doctrinale et littéraire du Moyen Âge, 68, 2001, p. 73-94.
Dejonckere, Laurence, Les exempla du "Bonum universale de apibus" de Thomas de Cantimpré, mémoire de l'Université catholique de Louvain, Louvain-la-Neuve, 2006.
Palewska, Marie-Ange, Recherches sur le "Bonum universale de apibus" de Thomas de Cantimpré, suivies de l'édition des exempla d'après la traduction française faite pour Charles V en 1372, diplôme d'archiviste paléographe, École nationale des chartes, Paris, 1958.
Platelle, Henri, «Le recueil de miracles de Thomas de Cantimpré et la vie religieuse dans les Pays-Bas et le Nord de la France au XIIIe siècle», Actes du 97e Congrès national des sociétés savantes. Nantes, 1972, Section Philologie et Histoire, Paris, 1979, p. 469-498.
Platelle, Henri, «Une vision médiévale: les historiettes du Livre des abeilles de Thomas de Cantimpré», Présence de l'Au-delà: une vision médiévale du monde, éd. Henri Platelle, Lille, 2004.
Platelle, Henri, «L'image des juifs chez Thomas de Cantimpré: de l'attrait à la répulsion», Mélanges à la mémoire de Marcel-Henri Prévost, 1982, p. 283-306.
Platelle, Henri, «Vengeance privée et réconciliation dans l'œuvre de Thomas de Cantimpré», Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis, 42, 1974, p. 269-281.
Platelle, Henri, «L'image des juifs chez Thomas de Cantimpré», Bulletin de la société nationale des Antiquaires de France, 1980-1981, p. 324-336.
Pollini, Nadia, Animals and Animal Lore in the "Bonum universale de apibus" of Thomas of Cantimpré, c. 1200-1270, D.Phil., University of Oxford, 2003.
Pollini, Nadia, «La nature dans le Bonum universale de apibus de Thomas de Cantimpré: entre philosophie naturelle et instruction morale?», Exempla docent. Les exemples des philosophes de l'Antiquité à la Renaissance. Actes du colloque international 23-25 octobre 2003. Université de Neuchâtel, éd. Thomas Ricklin, Paris, Vrin (Études de philosophie médiévale, 92), 2006, p. 151-162.
Pollini, Nadia, «Les propriétés des abeilles dans le Bonum universale de apibus de Thomas de Cantimpré (1200-1270)», Micrologus, 8, 2000, p. 261-296.
Ridoux, Charles, «Une abeille du Hainaut en Mongolie: Joinville, Cantimpré et le roi du monde», Image et mémoire du Hainaut médiéval, ed. Jean-Charles Herbin, Valenciennes, Presses universitaires de Valenciennes, 2004, p. 163-181.
Sweetman, R., «Visions of Purgatory and their role in the Bonum universale de apibus of Thomas de Cantimpré», Ons geestelijk erf, 67, 1993, p. 20-33.
Schürer, Markus, Das exemplum oder die erzählte Institution. Studien zum Beispielgebrauch bei den Dominikanern und Franziskanern des 13. Jahrhunderts, Münster, Lit (Vita regularis. Ordnungen und Deutungen religiosen Lebens im Mittelalter, 23), 2005, p. 123-178.
Jiménez San Cristóbal, Montserrat, "Las Auctoritates a Libellus de moribus hominum et de oficiis nobilium super ludo scaccorum de Jacobus de Cessolis en el ms. 108 de la Biblioteca Pública del Estado de Tarragona", en Conuentus Classicorum. Temas y formas del Mundo Clásico. Temes i formes del Món Clàssic, Madrid, Sociedad Española de Estudios Clásicos, 2017, vol. 2, p. 423-430.
IV. Genérico
Observaciones: Algunos pasajes deteriorados con manchas de humedad.
Notas marginales.
Autor del registro: Patricia Cañizares Ferriz / Montserrat Jiménez San Cristóbal
Fecha de actualización del registro: 2018-07-05
Aparece en las colecciones: ELME

Ficheros en este ítem:
No hay ficheros asociados a este ítem.


Los ítems de BD Manipulus están protegidos por copyright, con todos los derechos reservados, a menos que se indique lo contrario.